Struktura kwasu askorbinowego przypomina strukturę glukozy, z której powstaje witamina C u większości ssaków. Niestety w toku ewolucji u niektórych naczelnych (w tym u człowieka), świnek morskich, niektórych gatunków nietoperzy, ptaków, ryb i bezkręgowców brak enzymu oksydazy L-gulonolaktonowej uniemożliwia zajście tej syntezy.
Człowiek oraz inne zwierzęta pozbawione tego enzymu narażone są na niedobory witaminy C. Szkorbut (gnilec) jest klasycznym zespołem chorobowym wywołanym niedoborem tej wszechstronnej witaminy. Szkorbut nie stanowi globalnego problemu ponieważ witamina C występuje w wielu produktach spożywczych, dodatkowo normalne zapasy ustrojowe pokrywają zapotrzebowanie na tą witaminę na okres 3-4 miesięcy. Niestety osoby starsze, zaniedbane dzieci, alkoholicy, ludzie odżywiający się nieodpowiednio są narażeni na wystąpienie choroby.
Typowe objawy wiążą się z upośledzoną syntezą kolagenu. Kolagen jest głównym składnikiem tkanki łącznej, znajduje się w skórze, tkance podskórnej, ścięgnach, kościach, śródbłonku naczyń, rogówce oka itd. Występuje praktycznie w każdej tkance zwierzęcej! Tworzy on jakby pozakomórkową strukturę "szkieletową" u wszystkich zwierząt wielokomórkowych.
Objawy występujące w szkorbucie/ niedoborze wit. C to :
- krwawienia podskórne, do przestrzeni stawowych oraz do innych narządów
- obrzęk dziąseł, wtórne bakteryjne infekcje okołozębowe oraz chwiejące się zęby
- zaburzenia gojenia się ran
- u niemowląt i dzieci zmiany w szkielecie kostnym (zaburzenia mineralizacji i
- charakterystyczne rogowacenie okołomieszkowe z krwawą obwódką
- osłabienie mięśni
- niedokrwistość
Przebieg szkorbutu u dorastającego dziecka jest znacznie bardziej dramatyczny niż u osoby dorosłej. Tragiczne są przypadki rozwoju szkorbutu u niemowląt żywionych mieszankami skondensowanego mleka bez zapewnienia suplementacji wit. C! Krwotoki są najbardziej uderzającą cechą tej choroby. Mogą one prowadzić do niedokrwistości. Trzeba jednak pamiętać, że witamina C ułatwia wchłanianie żelaza w przewodzie pokarmowym wiec jej niedobory mogą również powodować niedokrwistość z niedoboru żelaza.
Bibliografia:
1. R.K. Murray, D.K. Granner Biochemia Harpera Wydawnictwo Lekarskie PZWL wyd. V
2. A. Dobrzańska, J. Ryżko Pediatria Urban &Partner 2009
3. V. Kumar, R. Cotran, S. Robbins Robbins Patomorfologia Urban &Partner 2008
